Toen Nicholas Negroponte in 1995 zijn boek Being Digital (in het Nederlands: Digitaal Leven) publiceerde en sprak over het razend snel veranderen van een wereld van atomen naar een wereld van vooral bits, toen wisten de meeste mensen niet hoe hard dat eigenlijk ging. Velen ontkenden deze ontwikkeling zelfs. We zaten toen al midden in de digitale revolutie. En net als bij de industriële revolutie heeft die omslag vooral radicale gevolgen voor de economie en samenleving. De snelheid en zelfs de versnelling daarvan valt echter zeker in de eerste jaren amper op. Het World Wide Web, eCommerce en mobiele communicatie hebben de omslag inmiddels zoveel versneld dat het niemand meer kan ontgaan. En nu hebben we het Internet van Dingen (Internet of Things, IoT). De voorspellingen zijn dat dit ook weer een enorme verandering gaat geven aan de economie en samenleving.
Nu spreken we gauw van een nieuwe revolutie. We staan dan aan het begin van de IoT revolutie, net als eerder de Internet revolutie, de eCommerce revolutie, de Mobiele Communicatie en Smartphone revolutie. Beter is het echter om IoT, net als die andere technologieën, te zien als een extra versnelling in de digitale revolutie. Bij de industriële revolutie hebben in een periode van 200 jaar vele technologieën die revolutie doen versnellen. Gietijzer en de stoommachine veroorzaakten de versnellingen in de eerste industriële revolutie. Staal, elektriciteit, turbines, verbrandingsmotors en aardolie zorgden voor de verdere versnellingen in de tweede industriële revolutie. De betere communicatie en de computer veroorzaakten de globalisering in de derde industriële revolutie. En hoewel de industriële revolutie radicale gevolgen heeft gehad, heeft het vele jaren geduurd voordat die gevolgen zo duidelijk waren. De industriële revolutie heeft het industriële tijdperk ingeluid. De huidige digitale revolutie luidt het informatie tijdperk in. IoT geeft daar naar mijn mening weer een grote extra versnelling aan.
Welke enorme veranderingen geeft IoT dan? Bestaat daardoor onze wereld nog meer uit bits in plaats van atomen, zoals Negroponte voorspelde? Dat laatste klopt in ieder geval. Er komen gigantische hoeveelheden extra data bij via vele oude en nieuwe communicatiekanalen. En er wordt met al deze data heel veel nieuwe informatie gemaakt. Maar gaat het misschien nog verder? Is niet alleen ons menselijke leven digitaler geworden, maar ontstaat er nu “digitaal leven” zonder directe betrokkenheid van mensen? Schieten we wellicht buiten het informatietijdperk gelijk weer in een nieuw tijdperk. Een tijdperk van digitaal menselijk en niet-menselijk leven?
Wanneer de dingen ook onderling communiceren en een zekere intelligentie hebben, wanneer die dingen zelf met sensoren waarnemen en middels transducers zaken in de digitale en fysieke wereld aansturen, kun je wellicht spreken van digitaal leven buiten de mens om. Het internet is dankzij IoT plots een stuk zelfstandiger en levendiger geworden. Er wordt veel extra data geproduceerd. Niet voor mensen, maar om andere zaken van informatie te voorzien. Zaken die weer zonder onze menselijke inmenging dingen in de wereld veranderen. Dat is wellicht voor velen eng. Het is zeker een basis voor vele duistere scenario’s, die we inmiddels regelmatig in films tegenkomen. Maar het is eveneens onvermijdelijk.
Er zijn gelukkig veel positieve kanten aan IoT. Dankzij de massa aan sensoren en de intelligente systemen daarachter kan ons leven comfortabeler, eenvoudiger en slimmer worden. In de vorige eeuw hebben wasmachine, stofzuiger en tv, als componenten van de industriële revolutie, ons leven in huis verbeterd. In dit informatie tijdperk zullen slimme thermostaat, slimme gas- en elektriciteitsmeters, smart verlichting, intelligente alarmsystemen en andere IoT devices ons leven nog comfortabeler en makkelijker maken. Ons huis wordt daardoor slim, zelfdenkend, meer levend. Net als onze auto (de slimme zelfrijdende auto), onze steden (smart cities) en onze netwerken (zoals het smart grid energie netwerk). Wanneer daar ook de opkomst van robotisering, kunstmatige kennis (AI), 3d printing en virtuele realiteit (VR) bij opgeteld wordt dan zie je inderdaad dat de digitalisering niet enkel dominant is, maar vooral ook een allesoverheersende invloed gaat krijgen op onze economie en samenleving. Het is niet alleen de computer die evolueert van een levenloos voorwerp naar een altijd beschikbare gesprekspartner, zoals Negroponte nog bedacht. Nee, mede dankzij IoT evalueert het hele internet met alle computers en de nog grotere hoeveelheid gekoppelde slimme apparaten en dingen tot een levende, altijd beschikbare partner voor mensen en samenleving. Maar ook een met een eigen leven en misschien een eigen wil. Een grote uitdaging. En iets om toch goed over na te denken?
