(foto uit Volkskrant 23 juni 2017)
De banken lijken weer lekker bezig. Onlangs lanceerde ABN haar nieuwe betaalring. Straks betalen met je ring in plaats van met je betaalpasje. Voor het eind van het jaar moet het zover zijn en kan deze hippe betaalmethode (volgens de Volkskrant) gebruik worden. Natuurlijk zijn banken al langer bezig met innoveren. Ze zijn aanwezig op menig congres en doen mee aan initiatieven rond cryptografisch geld en de blockchain technologie. Ze moedigen diverse FinTech bedrijfjes aan en lijken grote stappen te zetten op innovatie gebied. Maar zijn ze nu echt aan het veranderen? Hebben ze echt iets geleerd van de afgelopen financiële crisis? Ik denk het niet. Lees nog maar eens mijn blog van ruim 2 jaar geleden.
Bank zonder toekomst?
(blog gepubliceerd op 25 jan 2015 in FinanceInnovation.nl)
Zo’n 12 jaar geleden konden wij de resultaten zien van het project “Oog voor de Toekomst”. Dit project is in het voorjaar van 2002 gestart om met hulp van trendanalyse en scenarioplanning een duurzame toekomst voor de Rabobank te bedenken. Het plan was om vier scenario’s voor 2020 af te leveren en te kijken hoe de bank in ieder van deze toekomstbeelden zou kunnen overleven. Het project werd door iedereen nuttig gevonden, maar er werd daarna niet veel mee gedaan. Een nieuwe Raad van Bestuur trad aan met een eigen visie. En bij een bank betekent dat helaas vaak rustig aan doen, niet teveel veranderen en op zeer beperkte schaal doorgaan met wat al in gang is gezet.
Bestaansrecht
De vraag of banken nog wel bestaansrecht hebben in 2020 is mij echter bijgebleven. Banken lijken tot op heden weinig te hebben geleerd van de crisis. Zij gaan gewoon door met hoge salarissen en bonussen en trekken zich weinig aan van de kritiek uit de maatschappij om de economie uit het slop te trekken. Maar ondertussen gaan de technische ontwikkelingen gewoon door en zijn er steeds minder belemmeringen om alles wat een bank doet simpelweg te automatiseren. Dezelfde dienstverlening kan de bank inmiddels al makkelijk leveren met minder dan 10 procent van het huidige aantal personeelsleden, ware het niet dat zij nog werken met behoorlijk verouderde systemen en veel ouderwetse regeltjes naleven om de risico’s extreem laag te houden.
Weinig vertrouwen
Het vertrouwen in banken en bankadviseurs is inmiddels tot een absoluut dieptepunt gedaald. Dat was overigens al lang voor de crisis uitbrak. Mensen hadden ook toen al meer vertrouwen in de buurman of een deskundige oom dan in de adviseur van de bank wanneer het om financieel advies ging. De vraag is dus of we banken straks nog nodig hebben of in ieder geval wat de gewone man dan nog bij een bank te zoeken heeft.
Financiële innovatie
Toen wij enkele jaren geleden een inventarisatie deden van het aantal financiële apps bleek al snel dat slechts een zeer klein gedeelte van deze mobiele apps van banken en verzekeraars afkomstig is. Als grote Nederlandse bank hadden we een hoge ambitie om op het gebied van mobiele dienstverlening een leidende rol te blijven spelen. Maar eerder waren projecten om zelf een internet- en later een telecomprovider te worden, onder meer in het Rabo Mobiel project, volledig mislukt. De gedachte is dat met apps voor de smartphone en tablet deze leidende rol vanzelf weer bij de bank kwam te liggen. Maar we waren te laat.
De wereld wordt inmiddels overspoeld met apps op het financiële vlak. Vaak zijn dit applicaties die niet direct een bedreiging vormen voor de huidige dienstverlening van banken. Het betreft meestal additionele diensten, hoewel er ook steeds meer apps met concurrerende diensten komen. Een misser voor de bank, want die zou zijn huidige dienstverlening makkelijk kunnen uitbreiden met deze diensten. In plaats van daar op in te springen, verliest zij nu marktaandeel. Neem bijvoorbeeld het mobiele betaalverkeer. De Nederlandse banken kunnen wel net doen of zij nog steeds een leidende rol hebben bij het bedenken en uitrollen van innovatieve betaalmethoden. Maar intussen zie je de echte overlevers opdoemen. En dat zijn niet de banken, maar eerder bedrijven als Apple en Google.
De bank van de toekomst
Al met al is de rol van banken sterk aan het afnemen. Er is geen of weinig vertrouwen in de bank en de bankadviseur. We hebben de bank lang niet meer zo hard nodig dan enkele decennia geleden. En opnieuw vraag ik me af: hoe ziet de rol van banken er over tien jaar uit? Is de bank straks een innovatieve speler die inspringt op de behoefte van zijn klant? Of wordt het een volledig geautomatiseerd instituut dat nog slechts diensten levert aan een beperkt aantal mensen en bedrijven?
